Día Mundial Sen Alcol: por que necesitamos concienciar sobre este tema
Dacordo co noso Observatorio 2021 sobre o perfil das persoas con adicción en tratamento, o alcol é a segunda sustancia (primeira para as mulleres) pola que se acude aos nosos centros.
Según a Organización Mundial da Saúde (OMS) cada ano prodúcense 3 millóns de mortes no mundo debido ao consumo de alcol.
Co obxectivo de concienciar sobre a necesidade de adoptar medidas encamiñadas a reducir o consumo do alcol e a carga sanitaria e social que provoca a súa inxesta declarouse o 15 de novembro como o Día Mundial sen Alcol.
Menores e alcol
Tal e como se recolle na Enquisa sobre uso de Drogas en Ensinos Secundarios en España (ESTUDES) 2021 Observatorio Español das Drogas e as Adiccións, os mozos entre 14 e 18 anos recoñecen consumir algunha vez na súa vida substancias como alcol (73,9%), tabaco (38,2%), cánnabis (28,6%), hipnosedantes (19,6%), cocaína (2,7%) e éxtase (3,1%), substancia que por primeira vez supera á cocaína.
De acordo con este estudo, a idade de inicio de consumo de alcol e tabaco aproxímase aos 14 anos. O noso Observatorio 2021 sobre o perfil das persoas con adicción en tratamento avala esta cifra.
O alcol é a droga legal de consumo máis común e aceptado nas sociedades occidentais sendo a substancia psicoactiva de consumo máis xeneralizado entre adolescentes de 14 a 18 anos, a pesar de que se trata dunha substancia cuxa venda está prohibida a menores de idade.
Na poboación adolescente (o grupo máis vulnerable e que ademais está exposto a secuelas pois a súa maduración cerebral aínda non é completa), ademais, o patrón tradicional de consumo está a ser substituído por un consumo máis intensivo e breve, os denominados episodios de binge drinking.
Cando se considera uso problemático de alcol?
Considérase Consumo Problemático cando se observan algúns destes síntomas:
- Perda de control do consumo
- Beber en xaxún ou beber ante acontecementos de gran tensión
- Recaída no consumo a pesar dos efectos negativos
- Problemas familiares, sociais, laborais
- Esquecementos e descoidos importantes
- Perda de conciencia da realidade e negación
Cales son as consecuencias do consumo de alcol?
- Físicas: diminúe a actividade das neuronas do sistema nervioso, efectos tóxicos sobre o tecido do corazón, alteracións gástricas, intestinais…
- Psicolóxicas: ansiedade, delirios, depresión, alucinacións…
- Sociais: conflitos familiares, violencia… problemas no traballo (absentismo laboral, diminución do rendemento, accidentes e baixas médicas, perda do posto de traballo), accidentes de tráfico…
10 mitos sobre o consumo de alcol
- “Pódense consumir drogas durante moito tempo, antes de que che fagan dano”.
A droga actúa sobre o sistema nervioso e unha pequena dose é suficiente para causar efectos tan nocivos como inmediatos.
- “Mentres non abuse delas, non corro perigo”.
Todas as drogas causan danos desde o primeiro consumo. Ademais, corres o risco de que queiras tomalas con máis frecuencia ata que te acabes enganchando.
- “O alcol non é unha droga”.
O alcol reúne todos os requisitos da definición de droga: cando se introduce no organismo provoca un cambio no seu funcionamento e é susceptible de crear dependencia e tolerancia.
- “O alcol é un estimulante”.
Moita xente cree así porque coas primeiras copas a persoa vese algo desinhibida ou locuaz, pero o que en realidade ocorre é que se deprime a capacidade de autocontrol, co que se deixa saír aquilo que leva dentro e que o autocontrol recomenda non sacar dunha forma inadecuada.
- “Beber alcol só as fins de semana non provoca dano”.
O alcol non é un alimento, senón un tóxico do que o corpo ten que defenderse. Consumilo cando se está en crecemento, todas as fins de semana ou en grandes cantidades pon en perigo o organismo, ademais de estar en risco de convertelo en hábito.
- “As persoas que ‘aguantan moito’ corren menos risco de chegar ao alcoholismo”.
Cando a alguén “non se lle sobe o alcol á cabeza” non significa que non lle afecte; senón que é probable que desenvolvese “tolerancia” e necesite aumentar a dose para obter os mesmos efectos.
- “As drogas son un problema máis grave que o alcol”.
O alcol e o tabaco causan 50 veces máis mortes que a heroína, a cocaína ou calquera das demais drogas ilegais. As consecuencias son múltiples: violencia, accidentes de tráfico, accidentes laborais, absentismo laboral, enfermidades graves etc.
- “O viño tinto é bo para o corazón”.
Este mito baséase na crenza de que un fenol, o resveratol, que se produce de maneira natural en varias plantas como resposta a unha lesión ou cando estas atópanse baixo o ataque de patógenos, tales como bacterias ou fungos ten efectos positivos sobre a saúde humana. Hai estudos que llos atribúen, mentres que noutros se desmenten ou lles quitan solidez científica. Un deses beneficios outorgados á substancia é de índole cardioprotector. En caso de ser certos tales beneficios e aínda que o resveratrol é o en viño tinto onde se atopa en maior concentración de forma natural, a súa concentración, con todo, non sería de orde terapéutica e a súa combinación co alcol do viño xera uns danos que non compensan (como efectos secundarios) a inxesta de resveratrol a través do viño tinto. Se algún día confírmanse, cientificamente, os beneficios que algunhas persoas atribúen ao resveratrol (os adegueiros e fabricantes de cápsulas), a forma adecuada de tomalo será en cápsulas ou mediante unha alimentación variada que inclúa cacahuetes, uva e cacao.
- “A cervexa ou a sidra non me poden causar dano porque ten baixa gradación de alcol”.
A afirmación non é certa. Estas bebidas simplemente conteñen o mesmo tipo de alcol que o resto das bebidas alcohólicas, se diferencian simplemente na cantidade. O problema xorde ante o fácil que é ser menos precavido e prudente no consumo destas bebidas (menos alcoholizadas) e o fácil que é terminar abusando delas.
- “O alcol dá calor ao corpo, serve para quentarse cando vai frío”.
O alcol é un vasodilatador periférico, dilata os vasos sanguíneos máis exteriores (mans, pés, nariz e orellas) as zonas nas que primeiro percibimos o frio, tendo unha falsa sensación de calor. O interior do corpo, mentres tanto, arrefríase. En realidade, o consumo de alcol pode facilitar problemas de saúde e mesmo a morte por descenso da temperatura corporal. En países fríos, traballadores que realizan o seu traballo en condicións habituais extremas, baixo os efectos relaxantes do alcol, perden a sensación térmica e aceleran a hipotermia.
Muller e alcol
De acordo co Informe 2021 do Observatorio Proxecto Home sobre o perfil das persoas con adicción en tratamento, a idade media das mulleres que acoden aos centros é de 41,8 anos, case 3 anos superior á do home (38,9).
Con respecto á substancia, no caso das mulleres adquire maior protagonismo o consumo problemático de alcol (46,2%), que o de cocaína (31,1%) a diferenza de nos homes, que a cocaína ocupa o primeiro lugar (37,9%) e en segundo lugar o alcol (33,9%).
Nos últimos anos, o consumo de alcol por parte das mulleres cambiou, pero segue habendo diferenzas de xénero: ser muller e ter unha adicción supón enfrontarse a unha dobre vulnerabilidade e desvantaxe social; por achegarse á ilegalidade e por incumprir os roles tradicionalmente asignados ás mulleres.
Ademais, as consecuencias familiares son distintas cando falamos de alcoholismo feminino: elas adoitan ter maiores cargas familiares, menor apoio e na nosa sociedade segue estando “peor visto” unha muller con problemas de consumo de alcol que un home, polo que as mulleres alcohólicas adoitan ser obxecto de maior estigmatización que os homes.
Desde a UAD de Monforte de Lemos, e coincidindo co Día Mundial Sen Alcol, queremos lembrar que non existe o consumo libre de riscos e que a principal ferramenta coa que abordar e atrasar esa idade de inicio de consumo é a prevención, tratando de acabar con falsos mitos e de que se perciban os riscos derivados do consumo de alcol, algo que se banalizou e que agora mesmo considérase trivial e que atopa xustificacións mesmo apelando á cultura e á socialización.
Ao crear esperanza, podemos reducir o estigma en torno ao suicidio e fomentar unha cultura na que as persoas necesitadas poidan buscar axuda facilmente. As conversacións significativas e seguras sobre o suicidio tamén poden axudar a difundir a mensaxe de que está ben falar sobre o suicidio. A través da acción, podemos desempeñar un papel de apoio ás persoas en crise.
